Kinh tế thị trường, tài chính toàn cầu đem lại nhiều lợi ích cho xã hội nhưng nó cũng làm nảy sinh thêm các hình thức phạm tội mới, trong có có rửa tiền, rửa tiền có thể được thực hiện dưới nhều cách, đa phần các quốc gia và ngân hàng lớn trên thế giới đều có những cơ chế kiểm soát để ngăn chặn những dòng tiển khả nghi đi vào hệ thống tài chính. Bài viết dưới đây tygiavn sẽ cung cấp những thông tin đầy đủ nhất về rửa tiền là gì? Tiền điện tử có phải là công cụ để rửa tiền
Rửa tiền và các kiến thức liên quan đến rửa tiền
Rửa tiền là gì?
Khái niệm rửa tiền (Money Laundering) dùng để chỉ hành vi của cá nhân, tổ chức tìm cách chuyển đổi tài sản hoặc lợi nhuận có được "phi pháp" từ phạm tội hoặc tham nhũng thành các tài sản được coi là "hợp pháp", trốn tránh sự kiểm soát của cơ quan công quyền.
Sau khi tiền được "làm sạch" có thể được sử dụng trong nền kinh tế chủ đạo dưới các hình thức tích lũy tài sản, chẳng hạn như mua bán bất động sản, đầu tư dự án, công trình, đầu tư chứng khoán, tiết kiệm hoặc dùng cho chi tiêu khác.
Các tổ chức tội phạm và cá nhân tham nhũng luôn muốn che giấu nguồn gốc của khoản tiền thu được từ những hoạt động bất hợp pháp dưới mọi hình thức để không gây nghi ngờ cho các cơ quan thực thi pháp luật. Do vậy các khoản tiền sau khi được rửa sẽ được cất dấu, phân chia thật cẩn thận và sử dụng theo các chiến lược “an toàn” sao cho không để bị phát giác.
Ai cần rửa tiền?
Có thể xếp những người rửa tiền (ngoài các tổ chức khủng bố, một hiện tượng tương đối mới) làm ba nhóm:
- Những người buôn lậu (ma túy, vũ khí, lao động bất hợp pháp…).
- Những người tham nhũng.
- Những người muốn tránh thuế, nói chung là những người muốn giữ kín thu nhập thật sự (dù là hợp pháp) của mình.
Tiền bẩn có thể từ các doanh nghiệp làm ăn công khai, chẳng hạn khi họ chuyển tiền từ nước này sang nước khác để tránh thuế. Có hai phương pháp để làm việc này. Một là khai gian giá trị những dịch vụ mà bản chất là hợp pháp. Hai là khai (như trong hóa đơn) một dịch vụ hoàn toàn không có (kể cả việc lập công ty ma). Trong các nguồn tiền cần rửa thì có lẽ nguồn kinh doanh là phản ánh tính toàn cầu hóa nhiều nhất, mà một trong những biểu hiện là việc khai man giá chuyển giao (transfer price) để tránh thuế của các công ty xuyên quốc gia.
Các giai đoạn của quá trình rửa tiền là gì ?
Quy trình rửa tiền thường diễn ra ở các giai đoạn sau
⦿ Giai đoạn sắp xếp (placement):
Tội phạm tìm cách đưa các khoản tiền có nguồn gốc từ hành vi phạm tội vào hệ thống tài chính để chuẩn bị thực hiện bước tiếp theo. Giai đoạn này là giai đoạn dễ bị phát hiện nhất trong quy trình rửa tiền.
⦿ Giai đoạn phân tán (layering):
Các khoản tiền đã được đưa vào hệ thống tài chính sẽ được chuyển đổi qua lại giữa các tài khoản ngân hàng, các quốc gia, đầu tư dự án, mua bán qua lại... nhằm che giấu nguồn gốc của tài sản.
⦿ Giai đoạn quy tụ (integration):
Các khoản tiền chính thức nhập vào nền kinh tế hợp pháp. Trong bước cuối cùng là hợp nhất, tiền được rửa được rút từ tài khoản hợp pháp để sử dụng cho bất kì mục đích nào mà bọn tội phạm muốn.
Những thủ đoạn rửa tiền
Có nhiều cách để rửa tiền, từ đơn giản đến rất phức tạp như:
⦿ Thỏa thuận làm ăn không có thật
Các công ty vỏ bọc (shell company) có thể được thành lập một cách dễ dàng, nhanh chóng và không hề tốn kém. Đặc điểm của các công ty này là chỉ tồn tại trên giới tờ, không có hoạt động kinh doanh thực tế nào và lí lịch rất "mờ ám" - khó truy ra được chủ nhân thực sự.
Tiền bẩn được chuyển qua chuyển lại nhiều lần giữa các công ty vỏ bọc kiểu này sẽ khó bị theo dõi nguồn gốc hơn. Các công ty vỏ bọc thường được thành lập ở những thiên đường thuế nổi tiếng xưa nay như Thụy Sỹ, Cayman Islands, ....
⦿ Ngụy tạo hóa đơn qua giao thương quốc tế
Tội phạm có thể chuyển tiền xuyên biên giới thông qua việc thực hiện các hoạt động giao thương quốc tế có vẻ hợp pháp và ngụy tạo hóa đơn để che giấu giá trị thực của giao dịch. Thủ đoạn sử dụng thương mại quốc tế này là một phần thiết yếu trong vụ án rửa tiền Troika Laundromat, trong đó các hóa đơn ma được dùng để giao dịch "hàng thực phẩm", "hàng kim loại" và "linh kiện ô tô".
⦿ Giao dịch phản chiếu
Giao dịch phản chiếu bao gồm hai giao dịch cổ phiếu ở hai nơi khác nhau và có tác dụng ngược chiều nhau, nhưng lại có thể chuyển một số tiền lớn từ nơi này đến nơi kia.
Giao dịch phản chiếu có nhiều ứng dụng hợp pháp và được các quĩ đầu tư sử dụng khi gặp phải giới hạn về số lượng chứng khoán được nắm giữ tại mỗi địa điểm nhất định. Tuy nhiên giao dịch này có thể dùng để rửa tiền
⦿ Chia một khối tiền lớn thành các món tiền nhỏ
Để tránh bị nghi ngờ, những kẻ rửa tiền thường chia một khối tiền lớn thành các món tiền nhỏ và thuê nhiều người làm tay chân đi gửi từng món tiền vào các tài khoản khác nhau tại ngân hàng.
⦿ Trộn lẫn tiền sạch, tiền bẩn
Rất khó phân biệt dòng tiền từ hoạt động kinh doanh hợp pháp và hoạt động tội phạm.Bọn rửa tiền đôi khi mở các công ty làm ăn thật và tạo ra nhiều tiền mặt rồi trộn lẫn số tiền sạch này với tiền bẩn sau đó chuyển vào ngân hàng.
Sòng bạc, nhà hàng và những mô hình kinh doanh sử dụng tiền mặt khác là các mục tiêu hấp dẫn. Một kiểu rửa tiền là giả vờ vào sòng bạc để chơi rồi tuyên bố mình có nhiều tiền là do may mắn thắng bạc. Một kiểu khác là sở hữu luôn cả sòng bạc và trộn lẫn tiền từ kinh doanh sòng bạc và tiền làm ăn phi pháp.
Công nghiệp rửa tiền
Dù không ít tội phạm đích thân rửa tiền bẩn của mình, một ngành “công nghiệp” rửa tiền đã xuất hiện để phục vụ những cá thể có tiền bẩn. Đội ngũ của ngành này, chủ chốt là những người rửa tiền chuyên nghiệp, ngày càng được tăng cường với nhiều luật sư cao giá, người giao dịch chứng khoán, mua bán bất động sản, cố vấn thuế vụ, kế toán...
Thật vậy, có lẽ biến tướng nổi bật nhất của bộ máy rửa tiền là càng ngày nó càng xâm nhập sâu vào nhiều lĩnh vực kinh doanh, ngành nghề tương đối có uy tín trong xã hội (như các ngân hàng lớn, hiệp hội thể thao, cơ sở văn hóa, thậm chí các cơ quan từ thiện). Qua đó, cách thức và phương tiện rửa tiền ngày càng tinh vi, đa dạng, quy mô hơn.
Tiền mã hóa có là công cụ rửa tiền?
Theo thống kê kể từ tháng 12/2016 đến nay, thị trường coin tại Việt Nam phát triển nhanh, lôi kéo ngày càng đông người tham gia theo cấp số nhân, bởi giá trị tiền ảo tăng “chóng mặt"
Chính phủ vừa phê duyệt đề án hoàn thiện khung pháp lý để quản lý, xử lý đối với các loại tài sản ảo, coin, tiền điện tử. Động thái này khiến giới đầu tư và nhiều chuyên gia hy vọng các loại coin sẽ được “mở cửa” hợp pháp.
Các loại tiền mã hóa nhất là Bitcoin(BTC) từ lâu đã bị xem là những công cụ rửa tiền, mặc dù chưa có những bằng chứng xác thực rõ ràng.
Biểu đồ mô tả Bitcoin lấy được từ các tổ chức phi pháp từ 2016 -2019
Các giao dịch tiền mã hóa có thể được sử dụng bởi bọn tội phạm để chuyển số tiền thu được từ các nguồn bất hợp pháp. Bản chất ẩn danh của một số đồng tiền và không có khả năng theo dõi người gửi, người nhận cho phép chuyển tiền ra nước ngoài và che đậy dấu vết. Rất khó để theo dõi các khoản tiền kiếm được bất hợp pháp được giao dịch dưới dạng tài sản kỹ thuật số vì không có quy tắc và quy định chung nào được áp dụng cho tiền mã hóa.
Mặc dù các hoạt động rửa tiền điện tử bất hợp pháp chỉ chiếm một tỷ lệ tương đối nhỏ trong tất cả các giao dịch được chuyển đến các sàn giao dịch, nhưng tỷ lệ này vẫn luôn tăng trưởng đều đặn kể từ năm 2019. Đến nay, có khoảng 2,8 tỷ đô la Bitcoin trên các sàn giao dịch khả nghi có liên quan tới các hành vi rửa tiền thông qua tiền điện tử.
Hơn 50% số BTC này được chuyển đến 2 sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất hiện nay là Binance và Huobi
Scott Dueweke, một nhà tư vấn an ninh không gian mạng tại Washington, từng cho biết: Việc trao đổi tài sản mã hoá có thể diễn ra mà không cần một cơ quan quản lý nào cấp quyền," làm cho chúng "thích hợp cho việc rửa tiền". TS. Nguyễn Trí Hiếu từng bày tỏ lo ngại việc đầu tư vào Bitcoin nói riêng hiện tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả nhà đầu tư và Chính phủ.
Tội rửa tiền ở Việt nam bị xử lý như thế nào ?
Tội rửa tiền được quy định rõ tại điều 324 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) và Nghị quyết số 03/2019 Hội đồng thẩm phán TAND tối cao.
Tội phạm rửa tiền
Theo đó, tùy vào tính chất, giá trị tiền và tài sản, khoản thu lợi bất chính, hành vi phạm tội có thể đối mặt với khung hình phạt lên đến 15 năm tù.
Các cá nhân phạm tội này còn có thể bị phạt số tiền từ 20 triệu đồng đến 20 tỉ đồng, tùy theo mức độ phạm tội; đồng thời, sẽ bị đình chỉ hoạt động một thời gian hoặc vĩnh viễn
